Naar aanleiding van de recente berichtgeving over eikenprocessierups, de klachten en de bestrijding ervan hebben we de belangrijkste informatie op een rij gezet. Deze informatie is primair bedoeld voor deelnemers aan Burgerpanel Raalte, maar uiteraard ook voor andere geïnteresseerden. De informatie is afkomstig uit diverse algemeen toegankelijke bronnen. We beperken ons tot de informatie voor zover van belang voor de vraag op welke wijze de overlast beteugeld kan worden. Mist u relevante feitelijke informatie, die óók van belang is: stuur deze dan naar fractie@burgerbelangenraalte.nl.
Wat is de eikenprocessierups?
Dit is de larve van een nachtvlinder die in het najaar de eitjes in eikenbomen legt. Als rups kruipen ze in een lange sliert achter elkaar aan. Vandaar de naam: eikenprocessierups. Ze eten jonge blaadjes en knoppen van met name Inlandse Eiken.
Wat is er schadelijk aan?
Het effect van de rups is dat ze jonge bladeren en knoppen eten, en dus zorgen voor kale, aangevreten plekken in de boom. Bij extreem veel rupsen kan het de boom schaden. Het grote punt bij de rups is echter dat ze zeer kleine haartjes heeft (brandharen) die op een gegeven moment van de rups afvallen. Als je dan onder deze boom zit, fietst of wandelt, en je krijgt deze haartjes op je huid, dan leidt dat tot grote huidirritatie met veel jeuk. Bij wind kunnen deze haartjes zich over een groter gebied verspreiden.
Er zijn veel verhalen van mensen die in aanraking zijn geweest met deze brandhaartjes en die gedurende meerdere dagen tot weken last kregen van long- en/of huidklachten. Ook honden en katten kunnen flinke hinder ondervinden door de brandharen, waarbij de klachten bij dieren doorgaans langer aanhouden dan bij mensen.
Hoort dit niet gewoon bij de natuur?
Deze feiten zelf kun je zien als ‘dat is de natuur’. Punt van zorg is dat het aantal eikenprocessierupsen ieder jaar toeneemt. Op internet zijn overzichten te zien waarbij in 2009 alleen nog maar te vinden is in het zuidoosten van Nederland. In Raalte stond de opmars van de rups in 2009 aan het begin.
Tien jaar heeft de rups zich verspreid over bijna heel Nederland. Alleen in Zeeland, in de polder en de Waddeneilanden zijn er nog relatief weinig rupsen.
Er zijn mensen die stellen dat deze opmars mede komt omdat er minder vogels (met name koolmezen) zijn, en dat de processierups minder natuurlijke vijanden heeft.
Hoe is de toename te stoppen?
Er zijn in hoofdlijn drie opties:
- Niets doen. Het gevolg van niets doen, is dat de situatie zo blijft, inclusief de overlast en voortzetting van de jaarlijkse opmars.
- Zorgen voor voldoende natuurlijke vijanden, zoals koolmezen, die deze rupsen opeten. Deze benadering kan verder worden ondersteund door stimuleren van bloeiende bermen, waarmee insecten worden aangetrokken, met weer positief effect op het vogelbestand.
- Actief bestrijden, met daarbij de vervolgkeuze of dat preventief, actief of zowel preventief als actief gebeurt. Bij preventieve bestrijding worden de bomen in april bespoten met Xentari. Bij actieve bestrijding worden de nesten in mei/juni weggezogen of weggebrand.
Kanttekeningen:
Bij elke optie is een kanttekening te plaatsen. Kanttekening bij niets doen, is dat daarmee de overlast (huid- en longklachten) blijven bestaan en het risico aanwezig is dat de overlast jaarlijks groter wordt.
Kanttekening bij de optie te zorgen voor voldoende natuurlijke vijanden is, dat er vooralsnog teveel rupsen of te weinig koolmezen om daar op korte termijn veel resultaat van de verwachten.
Kanttekening bij de actieve bestrijding zijn zowel de kosten als de ongewenste neveneffecten.
Over Xentari
In de discussie rond actieve bestrijding speelt het middel Xentari een grote rol. Dit middel wordt door gemeente die kiezen voor actieve bestrijding ingezet. Het is een bacterie-preparaat dat wordt geproduceerd door Bayer, en heeft als werking dat bladetende rupsen van vlinders worden gedood. Xentari is, volgens Bayer, veilig voor nuttige insecten zoals bijen en hommels en ‘kan derhalve voor, tijdens als na de bloei worden toegepast’. Bron: Bayer.
Het middel heeft officieel de status ‘biologisch’ en wordt aanbevolen door de Nederlandse Voedsel0 en warenautoriteit.
Voorstanders wijzen er op dat alleen rupsen worden gedood, en dat het niet schadelijk is voor andere insecten. Tegenstanders wijzen er op dat ALLE rupsen worden gedood, ook van andere vlinders en motten.
Andere methoden
- Voorheen werd ook het middel Vertimec gebruikt, maar omdat de neveneffecten van Xentari minder zijn, wordt Vertimec bijna niet meer door overheden gebruikt. Daardoor laten we deze hier buiten beschouwing.
- Bespuiten met aaltjes (nematoden): een nieuwe methode waarbij ’s nachts aaltjes in de bomen wordt gespoten, die vervolgens de rupsen aantasten waardoor deze afsterven. Nadeel is de hoge kosten en onzekerheid of de effecten blijvend zijn.
- Bespuiten met knoflookextract: deze methode bevindt zich in een experimentele fase, is vrij tijdrovend, daarmee duur en het effect is nog niet bewezen.
- Bomen omwikkelen met plastic folie. Sinds kort wordt daarmee geëxperimenteerd, maar het resultaat lijkt niet gunstig. Rupsen gedijen goed onder het warme folie, of kruipen er over heen.
Visies:
Er wordt op verschillende manier tegen bovenstaande informatie aangekeken:
- De Vlinderstichting verzet zich tegen het gebruik van Xentari vanwege het effect op alle rupsen;
- Veel overheden baseren zich op kennis gebundeld op het Kennisplatform Processierups. Hierin zitten 8 kennisorganisaties zoals het RIVM, de Gezondheidsdienst voor Dieren, het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen en de GGD.
De Bomenstichting verwijst op haar website ook naar dit kenniscentrum: <<naar site Bomenstichting>>> - De NVWA adviseert Xentari boven eerder toegepaste middelen, vanwege de biologische afbreekbaarheid,
- (ruimte voor aanvulling)
Gemeente Raalte
De gemeente Raalte kiest voor een combinatie van het ophangen van nestkastjes voor koolmezen en pimpelmezen (en heeft daarvoor zowel vorig jaar als dit jaar ruim 500 gratis nestkastjes uitgedeeld), het zaaien van bloemenmengsels in bermen en de preventieve behandeling (met Xentari) van bomen op drukbezochte plaatsen. Zodra zich toch processierupsnesten vormen worden deze, veelal na melding, weggezogen.
Mist u relevante informatie? Stuur deze naar fractie@burgerbelangenraalte.nl.
Woont u in de gemeente Raalte en wilt u uw mening geven?
Meld u dan aan bij www.BurgerpanelRaalte.nl In de periode van 20 mei tot begin juni 2020 vragen we aan de panelleden wat hun mening is over de bestrijden van de eikenprocessierups in de gemeente Raalte. Als u zich vóór woensdag 20 mei aanmeldt krijgt u via de mail een link naar de vragenlijst.
Het Burgerpanel Raalte richt zich alleen op inwoners van de gemeente Raalte.
